Ogród

Ogrodoterapia – jak kontakt z roślinami wspiera zdrowie psychiczne?

Współczesne życie, pełne pośpiechu, stresu i nieustannego natłoku informacji, często stawia nas w sytuacjach, w których trudno o chwilę wytchnienia. W tym zgiełku zapominamy, jak ważny jest kontakt z naturą, który od wieków towarzyszył ludzkości w procesie odzyskiwania równowagi. W ostatnich latach na nowo odkrywamy potęgę roślin, nie tylko w sensie estetycznym, ale także terapeutycznym. Ogrodoterapia, czyli terapia przez ogród, staje się coraz popularniejsza jako naturalna metoda wspierania zdrowia psychicznego. Kontakt z roślinami, niezależnie od tego, czy pielęgnujemy je w ogrodzie, na balkonie, czy nawet w doniczce na parapecie, może mieć niezwykle pozytywny wpływ na naszą psychikę. Ale dlaczego tak się dzieje? Jak ogród może działać na naszą korzyść? O tym opowiemy w tym artykule.

Ogrodoterapia – czym jest i jak działa?

Ogrodoterapia to jedna z form terapii zajęciowej, która wykorzystuje kontakt z roślinami oraz przyrodą do poprawy zdrowia psychicznego i fizycznego. Może przyjąć formę indywidualnych lub grupowych zajęć w ogrodach terapeutycznych, ale równie skuteczna jest w domowych warunkach, gdzie pielęgnowanie roślin może stać się codziennym rytuałem relaksacyjnym. Rośliny, ich zapach, faktura liści, kolory kwiatów, a także rytuał ich pielęgnacji mają zdolność do wyciszania, redukowania stresu i poprawy nastroju.

Kontakt z naturą jako sposób na stres

Jednym z głównych mechanizmów, które leżą u podstaw działania ogrodoterapii, jest wpływ natury na nasz układ nerwowy. Badania pokazują, że już sama obecność roślin w naszym otoczeniu może pomóc obniżyć poziom stresu i niepokoju. Przebywanie w zielonym otoczeniu, czy to w ogrodzie, w parku, czy nawet wśród roślin w pomieszczeniach, powoduje, że nasz organizm zaczyna reagować relaksacyjnie – spowalnia bicie serca, obniża ciśnienie krwi, a nasz umysł zyskuje większą klarowność i spokojność.

Przebywanie w naturze, a także wykonywanie czynności związanych z ogrodnictwem, takich jak sadzenie, podlewanie, pielęgnowanie, ma charakter medytacyjny. Jest to czas, w którym jesteśmy w pełni obecni w chwili obecnej, a nasza uwaga koncentruje się na prostych zadaniach, które wyciszają nasz umysł i pozwalają oderwać się od codziennych trosk.

Jak ogrodoterapia wpływa na zdrowie psychiczne?

Redukcja stresu i lęku

Ogrodnictwo to aktywność, która angażuje nasze zmysły – dotykamy ziemi, czujemy zapach roślin, słuchamy śpiewu ptaków czy szumu liści. To sensoryczne doświadczenie sprawia, że nasze ciało i umysł przełączają się na tryb relaksu. Regularny kontakt z roślinami zmniejsza wydzielanie hormonów stresu, takich jak kortyzol, a jednocześnie stymuluje produkcję endorfin – hormonów szczęścia. W konsekwencji poprawia to nasz nastrój i pomaga w walce z lękiem oraz depresją.

Uważność i medytacja

Ogrodoterapia to także doskonała okazja, by praktykować uważność (mindfulness). Pielęgnowanie roślin wymaga od nas skupienia na tu i teraz. To proste czynności – podlewanie, przycinanie, nawożenie – które angażują naszą pełną uwagę. Taki proces pozwala na oderwanie się od zmartwień i myśli o przyszłości, a także wycisza umysł, dając przestrzeń do regeneracji emocjonalnej.

Zwiększenie poczucia spełnienia i satysfakcji

Ogrodnictwo, w tym dbanie o rośliny, daje nam poczucie kontroli nad otaczającym światem, co jest szczególnie cenne w trudnych momentach. Obserwowanie, jak nasze rośliny rosną, kwitną i owocują, daje satysfakcję i poczucie osiągnięcia. Własny ogród, nawet ten mały, na balkonie, to przestrzeń, w której możemy poczuć się twórczo, a także cieszyć się z efektów swojej pracy.

Zwiększenie kontaktu z naturą i relaks

Badania pokazują, że osoby, które regularnie spędzają czas w ogrodzie, mogą poczuć poprawę w zakresie zdrowia psychicznego, a także zmniejszenia objawów depresji i wypalenia. Zielony świat roślin działa jak naturalny antidotum na monotonny, cyfrowy świat, w którym dominują technologia i urbanizacja. Przyroda, w tym ogrody, sprzyja regeneracji, działa kojąco na nasze zmysły i pozwala na chwile odpoczynku od cywilizacyjnego hałasu.

Ogrodoterapia w praktyce – jak zacząć?

Tworzenie ogrodu w domu

Ogrodoterapia wcale nie musi odbywać się na wielkich przestrzeniach – wystarczy doniczka na parapecie, rośliny w biurze, czy mini ogród na balkonie. Często to właśnie małe przestrzenie stają się najlepszym miejscem do eksperymentów ogrodniczych. Możemy zacząć od ziół, które mają nie tylko właściwości lecznicze, ale także wspaniale aromatyzują przestrzeń.

Ogrody terapeutyczne

Coraz częściej w miastach tworzy się ogrody terapeutyczne – przestrzenie, w których ludzie mogą się wyciszyć, zrelaksować, a także angażować w działania związane z pielęgnowaniem roślin. Takie ogrody to doskonałe miejsca dla osób cierpiących na stres, depresję, a także dla seniorów czy osób z różnymi niepełnosprawnościami. Są one miejscem, w którym można bezpiecznie odpocząć, nauczyć się nowych umiejętności ogrodniczych, a także nawiązać kontakt z innymi ludźmi.

Terapia w grupie

Ogród może być również miejscem terapii grupowej. Uczestnicy mogą wspólnie pracować w ogrodzie, co sprzyja integracji społecznej, budowaniu poczucia przynależności oraz rozwijaniu umiejętności współpracy i komunikacji. Wspólne dbanie o rośliny, sadzenie drzew czy tworzenie przestrzeni do wypoczynku może być bardzo wzmacniające i terapeutyczne.

Na zakończenie: Zielona moc w każdym z nas

Ogrodoterapia pokazuje, jak wielką siłę ma kontakt z naturą – od poczucia spokoju po fizyczne korzyści, które płyną z obcowania z roślinami. Rośliny to nasi cisi terapeuci, którzy nie wymagają niczego w zamian, poza chwilą naszej uwagi i troski. W obliczu rosnących wyzwań współczesnego świata, ogrodoterapia daje nam możliwość odzyskania równowagi i spokoju wewnętrznego. Warto wprowadzić ją do swojego życia, nawet w najmniejszym wymiarze – pielęgnując zioła na kuchennym parapecie czy zakładając mały ogródek na balkonie. W każdym z nas tkwi potencjał do tworzenia zielonej oazy, która wzbogaaca nasze życie i pomaga lepiej radzić sobie z codziennymi trudami.

Rolnictwo regeneratywne – praktyczne zastosowanie na małych i średnich gospodarstwachOgród na dachu lub balkonie – nowoczesne rozwiązania dla miast